Waarom We Slechte Voedingskeuzes Maken Terwijl We Beter Weten

Waarom kiezen we op bepaalde momenten voor de chocolade in plaats van voor de appel? En waarom lukt het veel mensen niet om van ongezond junkvoedsel af te blijven?

In ons hoofd worden op zo’n keuzemoment tal van mini beslissingen gemaakt alvorens we onze keus maken. Wat zorgt er nu voor dat we een bepaalde keuze maken, terwijl we beter weten?

Onderzoek naar wat je brein doet bij voedingskeuzes

Recentelijk onderzoek door het California Institute of Technology toont aan dat de mate waarin we onze zelfbeheersing kunnen behouden bij het maken van een voedingskeuze, kan samenhangen met de snelheid waarmee ons brein zaken als smaak en hoe gezond iets is verwerkt.

De participanten in het onderzoek mochten na een vastenperiode van vier uur 160 verschillende soorten voeding een cijfer geven op een schaal van -2 tot 2. Dit deden ze op basis van gezondheid, smaak en hoe graag ze het betreffende levensmiddelen zouden willen opeten na het experiment. Vervolgens kregen de participanten 280 setjes met plaatjes van dat zelfde voedsel te zien. Van ieder setje mochten ze echter maar één plaatje uitkiezen van de voeding die hun voorkeur had. Bij deze laatste test analyseerden de onderzoekers het gedrag van de muiscursor. Met behulp van een nieuwe techniek konden ze tot op de miliseconde meten wanneer het aspect ‘smaak’ en wanneer het aspect ‘gezondheid’ in het beslissingsproces kwam.

De rol van smaak

Zoals door henzelf verwacht, konden de onderzoekers concluderen dat we smaak, omdat het concreet is en meteen aanwezig in ons brein, boven gezondheid plaatsen. Informatie over smaak komt ongeveer 200 miliseconde eerder ons brein binnen dan de overweging ‘gezondheid’. Bij 32% van de participanten was dat laatste aspect totaal irrelevant bij hun keuze. Die was volledig op smaak gebaseerd.

De levensmiddelenindustrie lijkt overigens aardig op dat aspect ‘smaak’ in te spelen. Steven Witherly is een levensmiddelenwetenschapper die de laatste 20 jaar heeft besteed aan het bestuderen wat bepaalde voedingsmiddelen meer verslavend (en lekker) maakt dan anderen.

Volgens Witherly zijn er twee factoren die de ervaring aangenamer maken als je lekker eet:

• het gevoel van het eten van het voedsel
• hoe het smaakt en de feitelijke macronutriënt samenstelling van het voedsel – het mengsel van eiwitten, vetten en koolhydraten die het bevat

In het geval van junk food, zijn producenten van levensmiddelen op zoek naar een perfecte combinatie van zout, suiker en vet dat je hersenen prikkelt en er voor zorgt dat je er naar blijft verlangen.

Zelfs herinneringen kunnen leiden tot lichamelijke reacties zoals bijvoorbeeld watertanden.

In een ander onderzoek komt naar voren dat ook herinneringen aan het eten van bepaald voedsel van invloed zijn. Dit is waar de psychobiologie van junkfood echt tegen je kan werken. Als je voor je gevoel iets lekkers eet (bijvoorbeeld een zak chips), registreren je hersenen dat gevoel. De volgende keer hoef je alleen maar dat voedsel te ruiken of er zelfs over te lezen (…sorry alvast) en je hersenen roepen al een herinnering van het eerder eten ervan op. Deze herinneringen kunnen leiden tot lichamelijke reacties zoals bijvoorbeeld watertanden.

De rol van zelfbeheersing bij voedingskeuzes

Betekent dit dat je slaaf bent van je hersenen? Uit het onderzoek kwam naar voren dat het met name erg bepalend is hoe snel je brein verschillende typen van informatie kan verwerken. Mensen maken dergelijke voedingskeuzes heel snel, het is een kwestie van een paar seconden. Een paar miliseconde kunnen dus uiteindelijk al uitmaken of en hoeveel je gezondheidsoverwegingen laat meewegen in je voedingskeuzes. In een tweede onderzoek werd hieraan ook nog de factor ‘zelfbeheersing’ toegevoegd. Participanten met minder zelfbeheersing verwerkten in hun hersenen de factor ‘hoe gezond is een levensmiddel’ 323 miliseconde later dan de groep met meer zelfbeheersing.

Het lijkt er dus op dat naarmate je eerder in staat ben om de gezondheidsoverwegingen van een bepaald soort voedsel kan meenemen in je overweging, je meer kan terugvallen op je zelfbeheersing. Hoewel je hersenen dus van nature eerder de neiging hebben hun keuze op smaak te baseren, kunnen kritisch denken en educatie een belangrijke rol spelen om toch de juiste voedingskeuze te maken. Denk de volgende keer dus even iets langer na, voordat je dat koekje in je mond steekt 😉